Tip 2 diyabetin epidemiyolojik artışı sadece kişilerin sağlığını değil aynı zamanda sağlık sistemini zorluyor ve ekonomik kayıplara uğratıyor. Tip 2 diyabete dur demek için 3 ana kuralı dikkate almamız gerekiyor: Fazla kilolardan kurtulmalı, daha fazla fiziksel aktivitemiz olmalı ve sağlıklı beslenmeyi ilke edinmeliyiz. Bunların yanında bazı baharat ve besinler kan şekerimizi ve gizli şekerimizi kontrol altına almamızı sağlar.
Tip 2 diyabetin oluşumu ‘insülin direnci’ile başlar, hücreler reseptörler tarafından yeterli derece uyarılmadığında daha yavaş açılıp daha az oranda glukoz alacaklardır. Bu direnç kilo fazlalığından kaynaklı olabilir ve/ veya yanlış beslenme (yüksek oranda glisemik yük ve bazı besinlerin yetersiz olması insülin direncine sebep olabilir) ve/ veya fiziksel aktivite yetersizliğinden kaynaklanabilir. (insüline karşı hassasiyeti azaltır). İlk etapta pankreas yüksek glukoz seviyelerini yakalamaya çalışır ve bunu ise daha fazla insülin salgılayarak yapar (hiperinsülinemi) fakat bir süre sonra pankreas yorulur ve insülin salımı azalır, glukoz seviyesi artar ve tip 2 diyabet gerçekleşir (açlık glukoz > 125 mg/dl). Tip 2 diyabette baharatlar ve besinler özellikle insülin direncini azaltmalı veya artık insülin sekresyonunu teşvik etmeli.
2003’de yapılan çift körlü placebo kontrollü bir çalışmada Çin tarçınının (Cinnamomum aromaticum/ cassia) kan şekerinin düzenlemesinde etkili olduğu ve bu yüzden tip 2 diyabette yararlı olabileceği görülmüş. Tip 2 diyabeti olan ve oral anti diyabetik ilaçları kullanmalarına rağmen yüksek kan şekerleri olan hastalara tarçın kullanımı uygulanmış. Günde 1-3 g Çin tarçını 8 hafta sonra placebo kullananlara göre kayda değer şekilde açlık kan glukoz’un % 18-29 oranında düştüğü görülmüştür. Bunun yanında Çin tarçını kullananlarda LDL kolesterolü (%7-27) ve trigliseritlerin (% 23- 30) de düştüğü gözlenmiş olup bu sebeple Çin tarçının tip 2 diyabette kardiyovasküler riski de düşürebileceği sonucuna varılmıştır. Aynı zamanda Çin tarçını gerçek tarçına göre (Cinnamomum verum/ zeylanicum) daha etkili olduğu ortaya koyulmuştur.
Çin tarçını diyabeti önlemede ve oluşumunda etkili olabileceği için metabolik sendromu olan hastalara 12 hafta boyunca Çin tarçını verilmiş ve açlık kan şekerinin 116,5’den 106,3’e kadar düştüğü ve ortalama sistolik kan basıncının ise 113’den 128 mm Hg-basınca düştüğü gözlemlenmiştir. İnsülin direncini düşürebilecek diğer bitkiler ise Banaba (Lagerstroemia speciosa), Spiriluna (Arthrospira platensis) ve Grifola frondosa (Maitake).
İnsülin salgılanması için Gymnema Gymnema veya Gurmar (Gymnema sylvestre) tip 2 diyabette kan şekerini düşürebilmektedir. Yapılan klinik bir çalışmada tip 2 diyabeti bulunan 22 hastanın 18-20 ay boyunca günlük 400 mg gymnema ekstresi (% 25 gymnema asidi içeren) alması sonucu oral antidiyabetik ilaçların yanında kan şekerinin ve gizli şekerin kayda değer şekilde düştüğü tespit edilmiştir. 22 hastadan 5 hastanın ilaçları bırakması ve sadece Gymnema ekstresi ile devam etmesi sonucunda kan şekerinin normal düzeyde seyrettiği gözlemlenmiştir.
Bununla birlikte kolesterol ve trigliserid seviyelerinde de düşüş görülmüştür. Sadece oral anti diyabetik ilaçlar kullanan kontrol grubunda glukoz, HbA1c, kolesterol ve trigliseritler oranlarında hiçbir değişiklik bulunmamıştır.
AMPK aktivasyonu Birkaç baharat AMPK (adenosin monofosfat activite edilmiş protein kinaz) enzimi tarafından aktive edilerek çalışıyor. Bu enzim hücrelerde yağ asitlerin ve glukoz metabolizması için çok önemli bir regülatör. Böylelikle insülin hassasiyeti düzeliyor, glukoz alımı artıyor ve karaciğer tarafından glukoz sentezi azalıyor. Bunun yanı sıra Morus alba tip 2 diyabette kan şekerinin düşmesini sağlıyor. Diğer aktivatörler ise; yeşil çay, yeşil kahve ve berberin içeren baharatlar.
Yararlı besinler Birkaç besin tip 2 diyabette daha iyi bir kan şekerine sahip olmak için destek sağlıyor.Örneğin Krom; insülin reseptörlerin hassasiyetini düzeltebilir ve glukoz alımını iyileştirebilir. Birkaç farklı çalışmalar bu sonuçları göstermiştir.
Bir diğer örnek ise Biotin; sadece krom alımını ve işlevini iyileştirmemiştir aynı zamanda insülin hassasiyetini iyileştirmiş ve glucokinaz ile karaciğerde glukoz işlemini arttırabilmektedir. Krom ile biotin arasındaki sinerji aynı zamanda kanıtlanmıştır.
Çinko’da dikkate alınması gereken minerallerden biri: pankreas tarafından insülin üretimi, depolanması ve ayrıştırmasında faydalı ve karbonhidrat metabolizmasını desteklemektedir. Beslenmemizde yeterli miktarda çinko olursa tip 2 diyabete yakalanma riski daha düşüktür. Yani yeterli çinko alımı prediyabeti de önlemektedir.
Magnezyum insülin hassasiyetini arttırdığı gibi insülin reseptörlerini de arttırıyor, hücre içi iletimi ve glukoz transportunda da bir rolü mevcuttur. Son olarak alfalipon asidi polinöropati ve diyabet komplikasyonlarını frenlemek için son derece umut verici. Sağlıklı günler dileği ile…
