Strese karşı doğal kaynaklar; Enerjimizi nasıl yüksek tutabiliriz?

Hepimizin geçtiği bu zorlu ve belirsiz süreçte, evde karantinada olmak bizi strese sokabilir. Enerjimizi yüksek tutmalı ve evde verimli olmak için neler yapmalıyız? Evde olmadığımız günlerde bile yani yoğun çalışma temposu, aile hayatı, metropolde yaşamak, sınavlar, müsabakalar vs. hepsi için gerekli enerjiyi nasıl toplayabiliriz?

Yaşam tarzı

Öncelikle yaşam tarzımızı gözden geçirebiliriz. Neler önceliğimiz, dinlenmek için yeteri kadar kendimize zaman ayırabiliyor muyuz, sigara kullanıyor muyuz, alkol tüketimi ne boyutta gibi durumları değiştirmeliyiz. Beslenmede ise önceliğimiz meyve, sebze, rafine edilmemiş besinler, mümkünse mevsimsel sebze ve meyveler, sağlıklı pişirme teknikleri, yeterli oranda hayvansal ve bitkisel proteinler ve dengeli yağ kullanımı olmalıdır. Kesinlikle kullanılmaması gerekenler ise şeker ve türevleri, rafine gıdalardır (örneğin beyaz un, beyaz undan elde edilen hamurlu mamuller, beyaz makarna, pirinç pilavı). Rafine besinler yüksek glisemik indekslerinden dolayı stres seviyesini yükseltir.

Adaptojen bitkiler

Adaptojen bitki nedir? Adaptojen bitkiler kimyasal, fiziksel ve biyolojik stres faktörlerine karşı direnci yükselten (normal biyolojik parametreleri bozmadan) bitkilerdir. Adaptojen bitkiler stres dayanıklılığını gözle görülür bir şekilde arttırırlar.

Ashwagandha ve Rhodiola

Özellikle tavsiye edilen adaptojen bitkiler Ashwagandha veya Hint ginsengi veya Kış kirazı olarak bilinen (Withania somnifera) ve Rhodiola yani Altın kök’dür (Rhodiola rosea). Sinirlilik, hassasiyet, korku ve uyku bozukluklarında kullanılabileceği gibi aynı zamanda halsizlik ve performans düşüklüklerinde etkili bitkilerdir. Peru kökenli Ginseng (Lepidium peruvianum) veya Maca bitkisi düşük libido ve düşük doğurganlık durumlarında etkilidir. Yorgunluk, halsizlik, ilgisizlik, yaşlılık zayıflığı ve düşük libido durumlarında ginseng (Panax ginseng) ve Sibirya ginsengi (Eleutherococcus senticosus) önerilmektedir.

Magnezyum; anti stres minerali

Magnezyum akut stres altındaki duygularımızı azaltır. Bunu noradrenalin için α-1 ve α-2 reseptörleri frenleyerek ve Mg/Ca oranını yükselterek yapar. Bunun sonucunda aşırı uyarılmış sempatik adrenal bez stresin etkisi altında daha az katekolamin salgılar. Sonuç olarak magnezyum dinlendirici etkiye sahiptir.

Daha iyi mitokondriyal fonksiyon

Anti stres minerali magnezyum yorgunluğu ve halsizliği azaltabilir. Magnezyumun sakinleştirici etkisi vücudumuzu stresli durumlarda daha az enerji yakmasını sağlamaktadır. Magnezyum, etkili mitokondriyal anaerobik solunum ve böylece kısa, yoğun çabalar sırasında enerji üretimi için çok önemlidir. Aerobik enerji üretimi de sitrik asit döngüsü ile aktif mitokondrilerin daha iyi enerji üretimi ile arttırılmasıyla teşvik edilmektedir.

Magnezyum ayrıca ATP-az enziminin bir kofaktörü olarak enerji taşıyıcı ATP’ nin rejenerasyonuna katkıda bulunur. Magnezyum seviyesini arttırmak için magnezyumbisglisinat, -taurat ve -malatın şelatlı formları kullanılmalıdır. Hızlı ve mide asidi üretiminden bağımsız bir şekilde emildiği gibi, dinlendirici amino asitler (glisin, taurin) veya enerji tetikleyici amino asitler sağlıyorlar (malonik asit). Yeni fakat enteresan ‘lipozomal’ magnezyum, lesitin kaplama ile, başka şekilde kolayca emilemeyen magnezyum oksit artık çok düzgün bir şekilde emilmektedir.

B vitamini kompleksi

B vitamini kompleksi magnezyum ile sinerji içerisindedir. Neredeyse tüm B vitaminleri, özellikle B6 vitamini, direkt veya indirekt nörotransmitterlerin yapımında rol oynarlar ve böylece sakin, pozitif bir duruş, keyif alma, atik ve öğrenme süreçlerinde katkıda bulunurlar. Enerji bakımından da B vitaminleri çok önemlidir. Özellikle B1, B2, B3 ve B7 vitaminleri mitokondride karbonhidrat ve yağlardan, enerji taşıyıcı ATP üretimi için gereklidir. Diğer yandan co-enzim A’nın bir parçası olarak pantotenik asit yağların yakılması için vazgeçilmezdir.

Süperoxitdismutaz

Günlük hayatımızda metabolizmamıza çevre faktörleri, işlenmiş besinler ve zararlı serbest radikaller saldırmaktadır. Bunun fazlası sinir sistemimizde sinirlilik, korku ve uyku sorunları yaratmaktadır. Burada bize yardımcı olacak süperoksitdismutaz, süperoksit aniyonu nötralize etmektedir. Süperoksitdismutaz enterik kaplı olmalıdır (bağırsaklarda sindirilmemelidir). Böylelikle antioksidan görevini yerine getirebilir ve aynı zamanda diğer primer antioksidanları, glutathionperoxidaz ve katalazın yapımını destekleyebilir. Yapılan çalışmalarda süperoksitdismutazın bu formu rahatlamamızı, uyku kalitemizi düzeltmemizi, zihnimizi güçlendirmemizde ve fiziksel olduğu gibi mental yorgunluğumuzu da düzeltmektedir.

Sinerjinin gücü

Magnezyum, B vitaminlerin bio-aktif formları ve iyi seçilmiş adaptojen bitki (Ashwagandha gibi) batılı bir yaşam tarzında genelde rahatlatır, daha fazla enerjik hissetmeye ve daha iyi bir performans sergilemeye yardımcı olur.

Sağlıklı günler dileği ile…

Uzm. Dyt. Emel Yılmaz