Tip 2 diyabet’de karbonhidrattan fakir beslenme nedir?
Son yıllarda diyabet tedavisinde veya diyabet önleminde birçok yaklaşımlar yayınlanmaktadır. Bunlardan dikkat ve ilgi çekeni ise düşük karbonhidrat alımı ve bunun glukoz parametreleri, kardiyovasküler risk faktörleri ve tip 2 diyabetli kilolu hastalar üzerindeki etkileri.
Burada dikkatimizi yöneltmemiz gereken nokta, karbonhidrattan fakir beslenmede günlük beslenmemizde karbonhidrat alımı ne kadar olmalı? Karbonhidrattan fakir beslenme nasıl olmalı? Bu beslenme şekli yani karbonhidrattan fakir beslenme klinik parametreler üzerinde etkili mi? Kilolu hastalarda (tip 2 diyabeti olanlarda) kilo üzerindeki etkileri nelerdir?
Karbonhidrattan fakir beslenme karbonhidratsız beslenme değildir. Günlük karbonhidrat tüketimini azaltmak, az miktarda tüketmek, daha kontrollü tüketmek, doğru karbonhidratı almaktır. Kısacası bilinçli karbonhidrat tüketimi demektir.
Feinman ve arkadaşları karbonhidrat tüketimi ile ilgili 4 kategori vermiştir.
İlk kategori çok düşük bir karbonhidrat tüketimi yani ketojenik diyettir. Burada ne kadar karbonhidrat tükettiğimiz önemli. Ketojenik beslenme olan bu beslenme şeklinde günlük karbonhidrat alımı 50 gr altında olmalıdır.
İkinci kategori ise ketojenik olmamakla kişinin en az ihtiyacı olan karbonhidrat tüketimidir. Yani düşük karbonhidrat tüketimi ve bu ihtiyaç Amerikan Diyabet Derneği tarafından günlük enerjinin % 11-25 arasında belirlenmiştir (günlük 2000 kcal ihtiyaç üzerinden hesaplanmış).
Üçüncü kategori ise ortalama günlük karbonhidrat ihtiyacı (günlük 2000 kcal ihtiyaç üzerinden hesaplanmış) günlük enerjinin % 26-45 arasında belirlenmiştir.
Dördüncü kategori ise karbonhidrat zengini beslenmedir. Aslında dengeli beslenmede önerilen beslenme şeklidir (Amerikan Diyabet Derneği tarafından belirlenmiştir). Buradaki günlük karbonhidrat alımı günlük enerjinin % 45’ini içermelidir. Böylece karbonhidrattan fakir beslenme şeklinin ketojenik beslenme şekli olup olmadığını görebiliriz. Dikkat edilmesi gereken ise yukarıda tekli ve kompleks karbonhidratlar hakkında herhangi bir değer verilmemesidir.
Peki, karbonhidrattan fakir beslenme şeklinin tip 2 diyabet hastalarında glukoz metabolizması, yağ profili ve kan basıncı üzerindeki etkileri nedir?
Yapılan araştırmaların sonucunda karbonhidrattan fakir beslenme ve üzerindeki etkiler:
– HbA1c üzerinde kısıtlı olumlu etkisi mevcut
– meta analizler sonucunda HDL kolesterol üzerinde kısıtlı olumlu etkisi mevcut
– kan basıncı üzerindeki etkisi ile yeterli çalışma yapılmamıştır.
Çalışmalardaki kriterler farklılık göstermektedir ayrıca yapılan çalışmalarda karbonhidrattan fakir beslenme şeklinin olumlu etkisi makro besin bileşiminden mi yoksa hastalardaki kilo kaybından mı kaynaklı olduğu zor açıklanmaktadır. Diyabet ve obezite hastalarında karbonhidrattan fakir beslenme şekli diğer diyetlere göre daha fazla kilo kaybı göstermemiştir. Teoretik hesaplama sonucunda göz önünde bulundurulması gereken konu ise karbonhidrattan fakir beslenme diyetlerinde (karbonhidrat kısıtlama derecesine göre değişir) potansiyel eksiklikler görülmektedir. Örneğin; tiamin, folik asit, C vitamini, demir ve magnezyum.
Sonuç olarak karbonhidrattan fakir beslenme şekli tip 2 diyabet hastalarında, kilo fazlalığı olsun olmasın ve obezite hastalarında, bu beslenme şeklinin standart beslenme şekli olmadığı gibi önerilmesinde de bir sakınca görülmemiştir. Farklı stratejiler mümkün olduğu gibi, kişisel yaklaşım ve hastanın şeker takibinin iyi yapılması önerilmektedir. Hastaya beslenme şekli önerilirken hastanın metabolik profili, hastanın tercihleri ve anamnezini göz önünde bulundurmak çok önemlidir.
Şema:
Bireysel yaklaşım:
Anamnez
Hastanın bireysel tercihleri
Metabolik amaçlar
Çok düşük KH Düşük ve orta KH
Kcal: çok düşük kcal Kcal: ˃ 25 BMI: Kısıtlanmalı
Yüksek KH
Kcal: ˃ 25 BMI: Kısıtlanmalı
Protein: % ≤ 25 enerji
Yağ: doymuş yağ asitleri düşürülmeli
Tekli ve çoklu yağ asitleri önemli
Sağlıklı günler dileği ile…
